مفهوم دقیق سنسور خازنی
سنسورهای خازنی سنسورهای بدون تماس هستند که در مقابل فلزات و اغلب غیر فلزات عمل می نمایند. این سنسورها برای کنترل سطوح در مخازنی که از مواد پودری، مایع و یا دانه دانه پر شده اند مناسب می باشند. همچنین از آنها می توان به عنوان مولد پالس به منظور کنترل وضعیت برنامه ماشین آلات برای شمارنده ها و آشکارسازی تقریبا تمام مواد فلزی و غیر فلزی استفاده کرد .
عملکرد سنسور خازنی
ساختمان اساسی این سنسورها از چهار قسمت تشکیل شده است:
قسمت اساسی اسیلاتور از دو قطعه فلزی تشکیل شده است. وضعیت قرارگیری این قطعات فلزی نسبت به هم طوری است که باعث ایجاد یک ظرفیت خازنی می شود. هرگاه قطعه ای با ضریب الکتریکی E به صفحه حساس نزدیک گردد باعث تغییر ظرفیت خازنی بین صفحات می شود. این تغییر ظرفیت خازنی باعث تغییر دامنه خروجی اسیلاتور می شود .
دمولاتور دامنه اوسیلاتور را آشکار می کند و این مقدار را با سطح مرجع مقایسه می نماید. هرگاه دامنه این مقدار از دامنه مرجع بیشتر باشد، خروجی سنسور تحریک می شود. آمپلی فایر خروجی وظیفه تامین جریان بار را به عهده دارد.
تفاوت و شباهت سنسور القایی و سنسور خازنی :
شباهت اصلی این دو دسته از سنسور ها، مجاورتی و بدون تماس بودن آنها می باشد .
تفاوت اصلی سنسور خازنی با سنسور القایی در این است که سنسور القایی یک میدان الکترومغناطیسی تولید می کند. در نتیجه سنسور القایی فقط قابلیت تشخیص مواد فلزی را دارد ولی سنسور خازنی علاوه بر مواد فلزی قابلیت تشخیص مواد غیر فلزی مانند شیشه, کاغذ, پلاستیک, مایعات و پارچه را نیز دارد
برای انتخاب سنسور خازنی بایستی به موارد زیر توجه داشت:
- باز یا بسته بودن خروجی سنسور خازنی
- تغذیه سنسور خازنی
- نحوه نصب و شکل سنسور خازنی
- آنالوگ یا دیجیتال بودن خروجی سنسور خازنی
- فاصله حس کردن سنسور خازنی
تشخیص اجسام مختلف توسط سنسور های خازنی به موارد زیر بستگی دارد :
- فاصله جسم تا ناحیه حساس سنسور
- ابعاد جسم
- ثابت دی الکتریک جسم
برای تعیین فاصله تشخیص (Sr) سنسور های خازنی یک قطعه استاندارد تعریف می شود که معمولا از جنس یک فلز مشخص و یا آب می باشد. حداکثر فاصله تشخیص برای سنسورهای خازنی در حدود ۶۰mm می باشد. فاصله تشخیص هر سنسور خازنی وابسته به ثابت دی الکتریک جسمی است که سنسور باید وجود آن را تشخیص دهد. هرچه ثابت دی الکتریک این جسم بیشتر باشد سنسور راحت تر وجود جسم را تشخیص می دهد .
نمونه تصویری کاربرد این سنسورها را در تصاویر زیر مشاهده می نمائید:
کاربرد سنسور های خازنی :
در صورتی که نیاز به تشخیص قطعات فلزی داشته باشیم استفاده از سنسور القایی نسبت به خازنی ترجیح داده می شود. علت این عمر کارایی بهتر و قیمت پایین تر سنسور القایی نسبت به خازنی می باشد. همچنین در صورتی که امکان استفاده از سنسور نوری وجود داشته باشد با توجه به کارایی بالاتر سنسور نوری استفاده از این سنسور نسبت به سنسور خازنی ترجیح داده می شود. اما در برخی از موارد استفاده از سنسور خازنی الزامی است. در ادامه چند مورد از کاربرد سنسور خازنی ذکر شده است :
تعیین سطح آب در بطری های پلاستیکی :
با توجه به پایین تر بودن ثابت دی الکتریک پلاستیک از آب, این سنسور می تواند به منظور تشخیص سطح آب بطری های پلاستیکی مورد استفاده قرار گیرد که در این کاربرد می بایست پتانسیومتر حساسیت سنسور را طوری تنظیم کرد که سنسور در برابر بطری های خالی عمل نکند .
تشخیص اجسام مات وسیاه:
برای تشخیص اجسامی که از مواد لاستیکی, چرمی و پلاستیکی یا سایر مواد مات و سیاه ساخته شده اند, استفاده از سنسور نوری امکان پذیر نیست در نتیجه می توان از سنور های خازنی برای تشخیص این گونه اجسام استفاده کرد. همچنین می توان در این مورد از سنسورهای اولتراسونیک استفاده کرد، البته دقت شود که قیمت سنسورهای اولتراسونیک بسیار بالاتر از سنسورخازنی می باشد.
تشخیص پودر داخل بطری ها :
سنسور خازنی به راحتی امکان تشخیص پودرها یا دانه های حبوبات را در داخل ظروف پلاستیکی دارد. در این کاربرد می توان با پتانسیومتر حساسیت سنسور, حساسیت سنسور را طوری تنظیم کرد که فقط بطری های پر از پودر توسط سنسور تشخیص داده شوند .
تشخیص سیم یا کابل های مسی :
سنسور خازنی توانایی تشخیص سیم یا کابل های مسی را به سادگی دارد. دقت شود که در این کاربرد سنسورهای القایی نیز امکان تشخیص سیم یا کابل های مسی را در فاصله سویچینگ پایین تر دارند. البته ممکن است در برخی موارد توسط سنسور القایی نتوان سیم یا کابل های مسی را تشخیص داد. همچنین در این کاربرد به دلیل لرزش سیم یا کابل های متحرک امکان تشخیص توسط سنسور نوری وجود ندارد.
کنترل وجود لامپ یاسایر وسایل در داخل جعبه های مقوایی :
از سنسور خازنی می توان به منظور چک کردن وجود یا عدم وجود وسایل مانند لامپ ها در داخل جعبه مقوایی استفاده کرد.
شناسایی از میان موانع
یکی از کاربردهای سنسورهای مجاورتی خازنی، تشخیص سطح در میان موانع است. به عنوان مثال آب، دی الکتریک بالاتری نسبت به پلاستیک دارد، این خاصیت باعث می شود که سطح آب داخل مخزن پلاستیکی توسط سنسور خازنی فارغ از وجود مانع پلاستیکی مشاهده شود.